Τα σφάλματα των άλλων

Ας πούμε ότι ένας μαθητής γράφει δέκα σειρές από απλές πράξεις στον πίνακα και η μία είναι λάθος. Οι υπόλοιποι μαθητές δεν θα αισθανθούν ότι έκανε σωστά τις πράξεις στις εννέα σειρές, αλλά ότι δεν τις έκανε στην μία σειρά. Δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα με αυτή την αίσθηση, μιας και μας βοηθάει να εντοπίζουμε το διαφορετικό.

Το πρόβλημα είναι όταν η ανατροφή των μαθητών είναι τέτοια, που αντί να δουν το λάθος ως μια ευκαιρία να συμβάλουν στην διόρθωση ενός προβλήματος, το χρησιμοποιούν ασυναίσθητα ως μια ευκαιρία να υποβαθμίσουν τους άλλους προκειμένου να καταφέρουν να ανυψώσουν τον εαυτό τους.

Έτσι, αφού ο άλλος είναι χειρότερος κι εγώ είμαι καλύτερος, δίκαια μπορώ να διεκδικήσω το αλάθητο μου και να ρίχνω μελλοντικά το κάθε φταίξιμο στους άλλους.

Δεν είναι όμως έτσι τα πράγματα. Αν γίνω δέκτης ενός σφάλματος και το μόνο που κάνω είναι να εκφραστώ υποτιμητικά για αυτόν που το δημιούργησε, το μόνο που καταφέρνω είναι όχι να γίνω καλύτερος, αλλά να νομίζω εσφαλμένα ότι είμαι καλύτερος. Κάτι ακόμη χειρότερο είναι ότι αν αυτό το κάνω επανειλημμένα, τότε στην ουσία σπέρνω διχόνοια, η οποία με τον καιρό γιγαντώνεται και καταστρέφει όλους όσους συμμετείχαν στην ανάπτυξη της, άρα κι εμένα.

Πώς πρέπει να είναι τα πράγματα; Σίγουρα η διαπίστωση ενός σφάλματος σε τρίτους μπορεί να ενεργοποιήσει τα ένστικτα μας ότι είμαστε καλύτεροι. Αυτό όμως είναι κάτι που πρέπει να το ελέγχουμε, για να ήμαστε πράγματι στην σωστή κατεύθυνση του να γινόμαστε καλύτεροι.

Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνουμε όταν διαπιστώσουμε ότι βρήκαμε ένα σφάλμα σε άλλους, είναι να το επιβεβαιώσουμε. Να θεωρήσουμε προσωρινά ότι δεν υπάρχει σφάλμα στους άλλους και ότι εμείς δεν αντιλαμβανόμαστε σωστά κάτι, με αποτέλεσμα να το θεωρούμε σφάλμα των άλλων. Συχνά θα βρούμε τον εαυτό μας να αντιλαμβάνεται διαφορετικά το θέμα και να παραδεχόμαστε ότι τελικά δεν υπήρχε σφάλμα.

Το δεύτερο πράγμα που πρέπει να κάνουμε είναι να ζητήσουμε διευκρινήσεις από τον δημιουργό του υποτιθέμενου σφάλματος, εξηγώντας την τρέχουσα αδυναμία της αντίληψη μας περί του θέματος. Σε αυτή την επικοινωνία θα βρούμε συχνά τον δημιουργό του θέματος είτε να διορθώνει, είτε να βελτιώνει τον τρόπο που αναπαριστάται η πληροφορία, είτε να μας εξηγεί κάτι που αν και το θεωρήσαμε ως πιθανό σφάλμα τελικά ήταν προσωπική μας έλλειψη γνώσεων.

Το τρίτο και τελευταίο που πρέπει να κάνουμε, αν τα προηγούμενα βήματα δεν μας οδήγησαν πουθενά, είναι να τεκμηριώσουμε την δική μας αντίληψη περί του θέματος, χωρίς ποτέ να θεωρούμε ότι έχουμε την μοναδικότητα στο σωστό. Η κάθε θέση μας πρέπει να είναι εκφρασμένη με αυτοπεποίθηση αλλά και ταυτόχρονα με σαφείς ενδείξεις ότι είμαστε ανοιχτοί σε άλλες απόψεις.

Όλα τα παραπάνω μπορούμε να τα συνοψίσουμε ως εξής: Ανοχή αλλά όχι αδιαφορία στα σφάλματα των άλλων, αυτοπεποίθηση και ταπεινότητα στις δικές μας απόψεις.

Η κάθε προσεκτική προσπάθεια που κάνουμε για να διορθώσουμε ενδεχόμενα προβλήματα ή σφάλματα, έστω κι αν είναι χρονοβόρα, είναι μια επενδυτική διαδικασία που το κέρδος της είναι η δημιουργία ενός καλύτερου περιβάλλοντος για όλους τους συμμετέχοντες.